Settimana ecumenica 2019 - Padre Grigorios Nanakoudis: Mc 16,14-15

Commento del Molto Reverendo Archimandrita padre Grigorios Nanakoudis, parroco del duomo di Spetses e predicatore della Metropolìa di Hydra (Grecia) della Chiesa greco-ortodossa del Patriarcato Ecumenico di Costantinopoli

Sono grato di partecipare con questo piccolo testo alla Settimana ecumenica 2019. Mi è stato chiesto di commentare Marco 16,14-15, che si riferisce ad un’altra apparizione di Nostro Signore ai Suoi discepoli dopo la Sua Risurrezione. In particolare, dopo la presenza dell'Angelo alle Mirofore e del Signore stesso a Maria Maddalena, esse si precipitarono ad annunciare il fatto della resurrezione «di nascosto, per timore dei Giudei» (Gv 18,38) ai discepoli. Ma non credevano; a loro sembrava «un vaneggiamento» (Lc 24,11) quello che le donne avevano raccontato. Il testo che commento è seguito dalla Sua apparizione ai discepoli mentre stavano cenando. Cercheremo di avvicinarci ad alcune parole nel testo. 
1. «Incredulità»: in tutto il Vangelo, il Signore chiede a tutti coloro che vogliono definirsi discepoli principalmente una cosa: FEDE! Alcuni miracoli avvengono solamente grazie alla richiesta della fede. È, infatti, una fede incondizionata. Una fede, tuttavia, viva e ardente. Non chiede opere o prove. Ci chiede di credere che sia il Cristo, il Figlio del Dio vivente. E ciò che chiese un tempo lo chiede anche oggi, perché «è lo stesso ieri e oggi e per sempre!» (Eb 13,8). Chiede a tutti noi di seguirlo con fede e devozione. Ed ecco: questa è la responsabilità della Chiesa, cioè di tutti noi. Un’unica Chiesa per coltivare questo grande dono per i credenti. Perché la fede è il dono dello Spirito Santo. Se ha ammonito i discepoli per la loro infedeltà – nonostante abbiano visto tanti miracoli e il Signore Risorto davanti a loro – figuriamoci noi che viviamo nella Chiesa, e ogni giorno viviamo questo miracolo: pane e vino diventano il Suo Corpo e il Suo Sangue. 
2. «Durezza di cuore»: il Signore distingue due aspetti nella difficoltà dei discepoli ad accettare la Risurrezione. Da un lato è colpevole di infedeltà, dall'altro vi è la durezza del loro cuore (sclerocardia). Naturalmente c’è una correlazione tra i due aspetti. L’uno richiede l'altro. E, purtroppo, l'indurimento del cuore è un fenomeno che si sviluppa e prospera nei luoghi religiosi, e persino nelle comunità cristiane. Purtroppo, nonostante l'insegnamento di Nostro Signore e la sua severa condanna di questo fenomeno in molte occasioni, i cristiani hanno si sono isolati in gruppi chiusi separati dagli altri, rifiutando di accettare la comunione con alcuni compagni di fede ma anche con ogni persona che viene a noi. In effetti, questo fenomeno si riscontra tristemente nelle cosiddette società occidentali (Europa e America). Il Signore senza esitazione banchettava con persone di basso rango sociale e anche con un passato travagliato. Evita le “persone perbene”. Vive in mezzo a noi per portare i peccatori al pentimento. Ma purtroppo i suoi discepoli (cioè tutti noi) sono lontani dal seguire il Suo esempio. E questo rimprovero è rivolto a tutti noi. 
3. «Andate»: ci invita a camminare, a muoverci, a fare progressi. Un cammino con lui. Un cammino per il mondo intero. Un corso di dialogo e di cambiamento. Un corso per annunciare il vangelo. «Domine quo vadis?» chiese Pietro al Signore alla periferia di Roma, mentre stava scappando per paura di essere perseguitato. A questo corso siamo tutti invitati a partecipare. Siamo obbligati a predicare il Vangelo. Se, naturalmente, vogliamo essere veri discepoli. 
4. «A ogni creatura»: il corso e l'evangelizzazione non sono rivolti solo all'uomo, a ogni essere umano, ma a tutta la creazione. Perché, in fin dei conti, la nostra fede e la nostra partecipazione all'Evento ecclesiale non è (o non dovrebbe essere) un semplice fenomeno religioso, ma un sostanziale rinnovamento di tutta la creazione e una preparazione per l’“Ottavo giorno”. Siamo sempre preparati da ora in poi. La responsabilità dei cristiani per il cosiddetto problema “ecologico” è enorme. Poiché apparteniamo alla Chiesa, dobbiamo proteggere l'ambiente naturale e in questo modo diffondere ovunque il messaggio della Resurrezione e della vita eterna. 
Fratelli miei, 
questa settimana ecumenica è dedicata alla preghiera di tutti i cristiani, a prescindere dalla denominazione, perché il Signore ci illumini per raggiungere la così tanto desiderata comunione eucaristica. Quindi dobbiamo eliminare la nostra incredulità e la durezza del nostro cuore, e muoverci senza pregiudizi verso «ogni creatura» per trasmettere il messaggio della Risurrezione e la vittoria finale del bene sul male. Auguro agli sforzi del Patriarcato Ecumenico, per il dialogo con tutti i cristiani, di riuscire e di assaporare tutto il prezioso frutto della comunione e dell'amore tra noi.

p. Grigorios Nanakoudis

Vangelo secondo Marco 16,14-15, brano indicato dal sussidio ecumenico della Settimana di Preghiera per l'Unità dei Cristiani 2019 - giorno 6: mercoledì 23 gennaio 

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΣ 2019

Με πολλή χαρά δέχθηκα να συμμετάσχω με αυτό το μικρό κείμενο στην Οικουμενική Εβδομάδα 2019. Μου ζητήθηκε να σχολιάσω το Μαρκ 16,14-15 που αναφέρεται σε μία ακόμα εμφάνιση του Κυρίου μας στους μαθητές μετά την Ανάσταση Του. Συγκεκριμένα μετά την παρουσία του Αγγέλου στις Μυροφόρες γυναίκες και του ίδιου του Κυρίου στην Μαρία Μαγδαληνή, εκείνες έσπευσαν να αναγγείλουν το γεγονός της έγερσης στους κρυμμένους "διά τον φόβον των Ιουδαίων" μαθητές. Όμως εκείνοι δεν επίστευσαν και όσα τους είπαν φάνηκαν "ωσει λήρος" (Λουκ. 24,11). Στο προς σχολιασμό κείμενο έχουμε την μετά ταύτα εμφάνιση Του στους μαθητές ενώ εκείνοι δειπνούσαν. Θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε κάποιες λέξεις του κειμένου. 
1. "απιστία": Σε όλο το Ευαγγέλιο ο Κύριος ουσιαστικά ζητά από όλους όσους θέλουμε να λεγόμαστε μαθητές του ένα πράγμα. ΠΙΣΤΗ! Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου θαυματουργεί σε ασθενείς κ.α. με μόνο ζητούμενο την πίστη. Και μάλιστα μία πίστη απροϋπόθετη. Μία πίστη όμως θερμή και ζέουσα. Δεν ζητά ούτε έργα, ούτε απόδειξη. Ζητά να πιστεύσουμε ότι αυτός είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος. Και ότι ζητούσε τότε, το κάνει και σήμερα, διότι είναι "χθες και σήμερον, ο αυτός και εις τους αιώνας". Ζητά από όλους μας να τον ακολουθούμε με πίστη και αφοσίωση. Και εδώ είναι η ευθύνη της Εκκλησίας, δηλ. όλων μας. Η Μία Εκκλησία να καλλιεργεί στους πιστούς αυτό το μεγάλο χάρισμα. Διότι η πίστη είναι χάρισμα του Αγίου Πνεύματος. Εάν έψεξε τους μαθητές περί απιστίας- ενώ είχαν δει οφθαλμοφανώς τόσα θαύματα και είχαν μπροστά τους τον Αναστημένο Κύριο- πόσο μάλλον εμάς που ζούμε στην Εκκλησία και καθημερινά ζούμε το θαύμα αυτό το μέγιστο. Το ψωμί και το κρασί να γίνονται Σώμα Του και Αίμα Του. 
2. "σκληροκαρδία": Ο Κύριος ξεχωρίζει το πρόβλημα των μαθητών να αποδεχτούν την Ανάσταση. Αφ' ενός μεν ψέγει την απιστία, αφ' ετέρου την σκληροκαρδία. Βέβαια η σχέση των δύο ειναι αμφίδρομη. Το ένα προϋποθέτει το άλλο. Και δυστυχώς η σκληροκαρδία είναι φαινόμενο που θάλπεται και ευδοκιμεί στους θρησκευτικούς χώρους, και μάλιστα των Χριστιανικών κοινοτήτων. Δυστυχώς παρά την διδασκαλία του Κυρίου μας, την έντονη καταδίκη του σε πάμπολλες περιπτώσεις αυτού του φαινομένου, εν τούτοις οι Χριστιανοί έχουμε απομονωθεί στην κλειστή μας ομάδα ο καθένας, αρνούμενοι να δεχθούμε την κοινωνία με τον ομόπιστο μας, αλλά και με κάθε άνθρωπο που έρχεται προς εμάς. Και μάλιστα το φαινόμενο αυτό δυστυχώς εντοπίζεται έντονα στις λεγόμενες δυτικές κοινωνίες (Ευρώπη και Αμερική). Ο Κύριος χωρίς δισταγμό συντρώγει με ανθρώπους χαμηλής κοινωνικής θέσης και επίσης με προβληματικό παρελθόν. Απομονώνει τους "καθώς πρέπει". Ζει ανάμεσα μας για να φέρει αμαρτωλούς σε μετάνοια. Όμως δυστυχώς οι μαθητές του (δηλ. όλοι μας) κάθε άλλο παρά ακολουθούμε το παράδειγμά Του. Και αυτός ο ονειδισμός Του απευθύνεται σε όλους μας. 
3. "πορευθέντες": Μας καλεί να βαδίσουμε, να προχωρήσουμε, να κάνουμε πορεία. Πορεία μαζί του. Πορεία προς όλο τον κόσμο. Πορεία διαλόγου και καταλλαγής. Πορεία ευαγγελισμού. "Domine quo vadis?" ρώτησε ο Πέτρος τον Κύριο στα περίχωρα της Ρώμης, φεύγοντας φοβισμένος από τον διωγμό που είχε ενσκήψει. Σ' αυτή την πορεία καλούμαστε όλοι να συμμετάσχουμε. Είμαστε υποχρεωμένοι να κηρύττουμε το Ευαγγέλιο. Εάν βέβαια θέλουμε να λεγόμαστε αληθείς μαθηταί Του. 
4. "πάση τη κτίσει": Η πορεία και ο ευαγγελισμός δεν απευθύνεται μόνο στον άνθρωπο, στον κάθε άνθρωπο, αλλά σε όλη την κτίση. Διότι εν τέλει η πίστη μας και η μετοχή μας στο Εκκλησιαστικό γεγονός, δεν είναι (ή δεν πρέπει να είναι) ένα απλό θρησκευτικό φαινόμενο, αλλά μία ουσιαστική ανακαίνιση όλης της κτίσης και προετοιμασίας για την "όγδοη ημέρα". Προγευόμαστε από τώρα το επέκεινα. Η ευθύνη των Χριστιανών για το λεγόμενο "οικολογικό" πρόβλημα είναι τεράστια. Εφ' όσον ανήκουμε στην Εκκλησία, οφείλουμε να προστατεύουμε το φυσικό περιβάλλον και με αυτό τον τρόπο να δίνουμε παντού το μύνημα της Ανάστασης και της αιώνιας ζωής. Αδελφοί μου, Η Εβδομάδα που διανύουμε ονομάζεται "Οικουμενική εβδομάδα" και είναι αφιερωμένη σε προσευχές όλων των Χριστιανών, ασχέτως δόγματος, προκειμένου ο Κύριος να μας φωτίσει να έλθουμε στην περιπόθητη Ευχαριστιακή Κοινωνία. Για να το κατορθώσουμε αυτό πρέπει να αποβάλουμε την απιστία και την σκληροκαρδία μας, και να πορευθούμε χωρίς προκαταλήψεις "πάση τη κτίσει" προκειμένου να διασαλπίσουμε το μύνημα της Ανάστασης και της τελικής νίκης του καλού έναντι του κακού. Εύχομαι οι προσπάθειες που καταβάλει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, για διάλογο με όλους τους Χριστιανούς να τελεσφορίσει και να γευθούμε κάποτε όλοι τον πολύτιμο καρπό της κοινωνίας και αγαπής μεταξύ μας. 

π. Γρηγόριος Νανακούδης